رامبد جوان و مشکلات خندوانه

بی شک خندوانه یکی از موفق ترین برنامه های سرگرمی و تفریحی تلویزیون در سالهای اخیر بوده است که سهم زیادی در جذب مخاطب به شبکه نسیم داشته است. اما به نظر می رسد این برنامه از روزهای باشکوه خود فاصله گرفته و سیر نزولی خود را به سرعت ادامه می دهد.

فراز وفرود یک برنامه موفق تلویزیونی

در فرهنگ برنامه سازی رادیویی و تلویزیونی اصطلاح اوج و فرود برنامه اصطلاحی رایج است. هر برنامه ای اوجی دارد که با شهرت و اقبال و تحسین مخاطبان و منتقدان همراه است و فرودی دارد که با کاهش محبوبیت و افت مخاطب و انتقادات کارشناسان رسانه قرین می شود.

برنامه خندوانه اکنون دوران فرود خود را سپری می کند. رامبد جوان که با انرژی زیاد و ابتکار عمل و چراغ سبز صداوسیما برای استفاده تام و تمام از ظرفیت اقتصادی اسپانسرهای بزرگ توانست برنامه خندوانه را در فصل اول و دوم به بهترین نحو اجرا نماید از فصل سوم علی رغم ورود تهیه کننده پرقدرت و صاحب نفوذش نتوانست آنچنانکه باید و شاید روند رو به رشد خود را ادامه دهد.

علل افت کیفی برنامه خندوانه چیست؟

مهمترین نقطه افول این برنامه با خروج محمد بحرانی از تیم سازنده آن آغاز شد. بدون شک خلق کاراکتر جذاب عروسکی جناب خان بدون هنرنمائی بحرانی امکان پذیر نبود اما ظاهراً خالق این شخصیت برسر مسایل مالی و حقوقی با تهیه کننده و کارگردان خندوانه به توافق نرسیده و اکیپ سازنده ی این برنامه را با خلائی جدی تنها گذاشت. آمدن سه عروسک دیگر به جای جناب خان هم نتوانست جای خالی عروسک محبوب و صداپیشه ی حرفه ای آن را پر کند و خیلی زود این عروسکها هم از برنامه رفتند.

خندوانه با روی آوردن به یکی از تکنیکهای برنامه های رایج کمدی در تلویزیونهای غربی با عنوان stand-up comedy در بخش خنداننده شو تلاش زیادی کرد تا از تکاپو نیفتد اما ظاهراً این اقدام تأثیر معکوس برجا گذاشت، چرا که این قالب ارتباط چندانی با فرهنگ ایرانی نداشت. در استند آپ کمدی دو شاخص اصلی یعنی شوخی های جنسی و شوخی با مشاهیر نقش مهمی دارد که هردوی این موارد از خطوط قرمز رسانه ملی محسوب می شدند و گرچه ممیزهای تلویزیون(مدیران ، ارزیابان پخش و بازبینهای سیمای جمهوری اسلامی ایران) با تساهل و تسامح اجازه عبور از این خط قرمزها را به سازندگان خندوانه  داده اند اما بخشی از افکار عمومی علیه این تابوشکنی موضع گرفته اند.

منتقدان برنامه خندوانه چه می گویند؟

طیف مخالفان بخش ” خنداننده شو ” در سری جدید برنامه خندوانه این بار از جناح سنتی و همپیمانان سیاسی رسانه ملی، تا مخالفان ناسیونالیست جمهوری اسلامی را در برگرفته است. از سویی روزنامه “کیهان” از شوخی های جنسی در این برنامه به عنوان حرمت شکنی فرهنگی یاد می کند؛ و از سوی دیگر طیف وسیعی از پان ایرانیستها به شوخی های لفظی با شخصیتهای اساطیری و فردوسی بزرگ اعتراض کرده اند بماند که بسیاری از طرفداران ادبیات و شاهنامه خوانان نیز از برخی عبارتهای به کاربرده شده درباره اثر جاودان فردوسی وشخصیتهای اسطوره ای شاهنامه در برنامه خندوانه انتقاد کرده اند.

تهیه کننده و کارگردان برنامه با وجود قبول اینکه تکنیک استند آپ کمدی یک شیوه ی رایج در برنامه های کمدی تلویزیونی در غرب و به خصوص آمریکاست، کمترین تلاش را برای استفاده ی صحیح از ظرفیتهای فرهنگی ایران برای تبدیل این قالب به یک بخش مناسب بومی انجام نداده اند و  در به کارگیری این شیوه دقیقا همان مشی فرهنگی بیگانه را به کار گرفته اند.

اگر چه ترجمه ی یک عبارت انگلیسی به طور مستقیم کار مجریان یک برنامه نیست اما دستگاه عریض و طویلی با عنوان فرهنگستان زبان  و ادب فارسی که تعامل تنگاتنگی با صداوسیما دارد و همچنین شوراهای تخصصی زبان فارسی در رسانه ملی و در رأس آنها شورایعالی ویرایش صدا و سیما باید به کاربرد بی رویه و چندین باره ی  عبارت  stand_up comedy  واکنش سریع نشان داده و سازندگان برنامه را در به کارگیری اصطلاح فارسی آن یاری می کردند که متأسفانه در این باره کوتاهی جدی کرده اند.

رسانه ملی برای حفظ برنامه خندوانه چه باید بکند؟

به نظر می رسد صداوسیما برای حفظ این برنامه موفق بر روی آنتن باید فکری اساسی کند. از ابتدا هم مشخص بود که برنامه ای با این درجه از اهمیت و مقبولیت بین بینندگان به یک اتاق فکر و گردانندگان شش دانگی نیاز دارد که دغدغه اول و آخرشان این برنامه باشد.

واقعیت این است که حضور رامبد جوان با سودای کارگردانی درسینما و شرکت درجشنواره فیلم فجر ، دیگر تمرکز لازم برای در اوج نگه داشتن این برنامه را نداشته و این امر با مماشات مدیران تلویزیون با نامبرده جفایی بزرگ نسبت به این برنامه محبوب بوده است . همچنانکه سید علی احمدی به عنوان تهیه کننده برنامه نیز مشاغل مختلف دیگری را همزمان عهده دار است که مهمترین آن مدیرعاملی مؤسسه ی تصویر شهر به عنوان بزرگترین بازوی رسانه ای شهرداری تهران به شمار می رود که فقط یک مجموعه هنری زیر مجموعه آن پردیس سینمایی ملت خود داستانهای فراوانی در رتق و فتق امورش دارد و فراغت بالی می طلبد که قطعاً تهیه کننده برنامه خندوانه نمی تواند این فراغت را داشته باشد.

سید علی احمدی – تهیه کننده

از سوی دیگر حجم فزاینده تبلیغات بازرگانی و مصرف گرائی از شارژ تلفنهای همراه تا محصولات صوتی و تصویری و هرچه بتواند درآمد زا باشد ، بخش عمده ای از زمان برنامه را به خود اختصاص داده است و مزاحمتهایی هم برای بینندگانی که یک بار به برنامه پیامک می زنند به وجود آورده است تا جائیکه لغو پیامک خندوانه در موتورهای جستجوگر اینترنت، ترند گوگل شده است.

به نظر می رسد سیمای جمهوری اسلامی ایران نمی تواند این محصول خوب و دست ساخته ی خود را در دراز مدت به خوبی اداره کند و سپردن امور به دست کارگردانی که دغدغه های بزرگتری در سر می پروراند، و تهیه کننده ای که مشاغل دیگری خارج از صداوسیما دارد ظلمی به تلاشهایی است که در خلق این برنامه پرمخاطب روا داشته است و این در حالی است که ساخت یک برنامه آسانتر از به اوج رساندن برنامه است و در اوج نگه داشتن برنامه سخت تر از هرچیز دیگری است.

عذرخواهی به موقع

با این همه نمی توان از اقدام به موقع تهیه کننده برنامه در عذرخواهی از مشکلات محتوایی اخیر برنامه گذشت. او در یادداشتی که درفضای مجازی منتشر کرده است نوشته است:

برنامه «خندوانه» بیش از پانصد قسمت است که همراه نجیب خانه هایمان است قطعا در برنامه های گذشته نیز اشتباهاتی وجود داشته که شما با دیده مهربانی و عطوفت از آنها گذر کردید. اکنون نیز انتظار داریم با دیده خطاپوش شما همراهان مهربان مواجهه شویم و تمامی لحظه های بی نظیر و تجربه های خوب، تاثیرگذار و قابل توجهی را که در طول این سه سال با هم داشته‌ایم فراموش نکنید.»

باید دید این اقدام مناسب می تواند به بازگشت برنامه پرطرفدار خندوانه به ریل صحیح و  بهبود کیفی آن منجر شود و این برنامه را دوباره به اوج بازگرداند یا خدای نکرده شاهد شکستن جام زیبایی خواهیم بود که به سختی تراشیده و درست شده است.

سرزمین هنر...