آنچه می خوانید نقدی است از یکی از کاربران این وبسایت بر ترجمه کتاب «برهان شفا»ی ابن سینا (ترجمه دکترمهدی قوام صفری ) که به تازگی برای ما ارسال کرده اند. همانطور که پیشتر نیز اعلام کرده ایم انتشار نظرات کاربران محترم به منزله موضع رسمی این وبسایت نیست و صرفا جهت احترام به نظرات کاربران منتشر می شود.
محمدعلی دهخدا
امروز برای اولین بار ترجمه فارسی کتاب « برهان شفا» ابوعلی سینا را بطور اتفاقی دیدم. کتاب برهان شفا سندی تاریخی و بی نظیر است که شاید بیشترین تاثیر را در اعتلا و شکوفائی « عصر طلائی اسلام» داشته باشد. استاد گرانقدر دانشگاه تهران جناب آقای دکتر مهدی قوام صفری در سال ۱۳۷۲ آن را از عربی به فارسی ترجمه کرده اند. باید اشاره کنم این عجیب ترین کتاب ترجمه شده ایست که تا کنون دیده ام.
کتاب پاراگراف به پاراگراف ترجمه شده است. بدین سان که اول متن عربیِ شماره خورده آمده است و سپس ترجمه فارسی زیر آن قرار گرفته است. متن ترجمه بصورتی غیرعادی ناخواناست. تعداد کلمات عربی در متن ترجمه اگر از کلمات فارسی بیشتر نباشد کمتر نیست!
به علاوه بنظر می آید که مترجم برداشت درستی از مفهوم ترجمه نداشته است. زیرا تعداد ۷۲۷ پی نوشت غالبا طولانی و من درآوردی و غیر ضروری که شمار زیادی از آنها حاوی مطالب نادرستی هستند را به کتاب اضافه کرده است. سرتاسر این کتاب پر است از نشانه های نفرت و کینه استاد نسبت به ابوعلی سینا، و در مقابل تائید و تمجید از ارسطو. اصرارهای مسخره و دروغی که صراحتاً ابوعلی سینا را دنباله رو ارسطو معرفی کرده است به کرات به چشم می خورند. در نتیجه کتابی که ترجمه انگلیسی آن حدود ۲۵۰ صفحه است تبدیل شده است به ۶۴۰ صفحه!
برهان شفابه یکی از آنها که در پائین آمده است لطفا نگاه کنید:
استاد دانشگاه تهران در پی نوشت شماره ۹۱ می گوید: این سخن بوعلی “آنچه اتفاقی است نه دائمی و نه اکثری است.” متعلق به ارسطو می باشد.
آخه ایشان چه استادی هستند؟ ابوعلی سینا برهان شفا را به عربی نوشته است! چرا جمله ای فارسی به او نسبت داده می شود؟ این جمله فارسی ترجمه غلط: ” فإن الاتفاقى لا یکون دائما أو أکثریا” است! که ترجمه فارسی آن می شود:
” این توافق [بر] همیشه یا بیشتر نیست.” و در اینجا ابوعلی سینا چیزی را از ارسطو ندزدیده است!
ارسطو در کتاب خود که ربطی به “برهان شفا” ندارد می گوید: “چیزی که شانسی است نه ضرورتا [هر بار] و نه در اکثر موارد [تکرار می شود].”
به علاوه ترجمه نقل قول از مقاله اول فصل ۱۳ السماع الطبیعی ابوعلی سینا بدین سان است:
“اما شما می دانید مردم آنچه را که در اکثر موارد از سبب واحدی به وجود می آید را همیشه اتفاقی یا شانسی نمی خوانند.”نه به صورتیکه در انتهای پی نوشت ۹۱ آمده است.ابراز “فضل” طولانی ایشان در پی نوشت ۹۱ درخور اعتنا نیست.
ابوعلی سینااین ترجمه به روشنی نشان می دهد که کماکان بعد از گذشت ۲۴ سال استاد نه ارسطو را به اندازه کافی می شناسد, نه ابوعلی سینا را و اساساً با جان کلام علم و فلسفه هم آشنائی کافی ندارد. چه آنکه می بایستی تا کنون متوجه اشتباه به این بزرگی در ترجمه خود می شد. چرا پیشکسوتان مبحث فلسفه و فن ترجمه اشتباهی به این روشنی را ندیده مانده گذاشته اند؟ کتاب مزبور تنها ترجمه فارسی برهان شفا است. و مترجم آن سالهاست که یکی از اساتید برجسته دانشگاه تهران است. دانشگاهی که در زمینه فلسفه و خصوصا “ابوعلی سینا شناسی” نسبت به سایر کانونها در مقام مرجعیت قرار دارد. و یقیناً کتاب ترجمه ایشان را نمی توان فاقد ارزش دانست زیرا ۲۴ سال است که وسیله گمراهی دانش پژوهان فارسی زبان بوده است. و هیچ بعید نیست که آقای صفری در رأس گروه طرفداران اندیشه غلطی باشد که ترجمه ایشان پدید آورده باشد. این کتاب بی ارزشی نیست و صاحب ارزش منفی بزرگ و قابل تأملی می باشد.
دانشگاه تهران وظیفه دارد خود را از بار منفی این کتاب رها کند. چه به روز دانشگاه تهران آمده است؟
